Programmatoelichting Vox Luminis - Magnificat
Lees hier de programmatoelichting van Vox Luminis - Magnificat op do 11 dec 25
-
uitvoerenden
Vox Luminis:
Sojeong Im, Erika Tandiono, Zsuzsi Tóth, Elena Tsantidis sopranen I
Johanna Jäger, Stefanie True, Baiba Urka, Līga Zīriņa sopranen II
Kateřina Blížkovská, Matthias Dähling, Sophia Faltas, Jan Kullmann alten
Gwilym Bowen, Christopher B. Fischer, Philippe Froeliger, João Moreira tenoren
Vincent Berger, Lionel Meunier, Sebastian Myrus, Thomas Vandenabeele bassen
Tuomo Suni (concertmeester), Antina Hugosson, Jorlen Vega, Lorena Padrón viool I
Cynthia Freivogel, Birgit Goris, Ellie Nimeroski, Lorea Aranzasti Pardo viool II
Raquel Massadas, Wendy Ruymen, Manuela Bucher altviool
Philine Lembeck, Teresa Madeira, Lies Wyers cello
Benoît Vanden Bemden contrabas
Sophia Kind traverso I
Stefanie Troffaes traverso II
Jasu Moisio hobo I
Rodrigo Gutiérrez hobo II
Martín Vera hobo III
Lisa Goldberg fagot
Russell Gilmour trompet I
William Russell trompet II
Krešimir Fabijanić trompet III
Sam Kinrade trompet IV
Koen Plaetinck pauken
Elina Albach orgel
Louise Acabo klavecimbel
Lionel Meurier artistiek leider - programma
Georg Philipp Telemann (1681-1767)
Uns ist ein Kind geboren, TWV 1:1451
I. Koor: Uns ist ein Kind geboren
II. Recitatief: Ergötze dich, o Christenheit
III. Aria: Liebster Jesu, sei willkommen
IV. Recitatief: Dein Einzug in die Welt
V. Koor: Ihre Seit in der Höhe
VI. Recitatief: Gib, liebster Gott
VII. Aria: Jesus ist mein Heil und Leben
VIII. Koraal: Halleluja! Gelobt sei Gott
Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Christen, ätzet diesen Tag, BWV 63
I. Koor: Christen, ätzet diesen Tag
II. Recitatief: O sel'ger Tag!
III. Aria: Gott, du hast es wohl gefüget
IV. Recitatief: So kehret sich nun heut das bange Leid
V. Aria: Ruft und fleht den Himmel an
VI. Recitatief: Verdoppelt euch demnach, ihr heißen Andachtsflammen
VII. Koraal: Höchster, schau in Gnaden an
Magnificat, BWV 243a
I. Koor: Magnificat anima mea
II. Aria: Et Exultavit
III. Aria: Quia respexit
IV. Koor: Omnes generationes
V. Aria: Quia fecit mihi magna
VI. Duet: Et Misericordia
VII. Koor: Fecit potentiam
VIII. Aria: Deposuit
IX. Aria: Esurientes
X. Terzetto: Suscepit Israel
XI. Koor: Sicut locutus est
XII. Koor: Gloria Patri
Wat is een betere opmaat naar Kerstmis dan een concert van Vox Luminis? Het gelauwerde Belgische barokmuziekgezelschap onder leiding van Lionel Meurier brengt in dit concert drie levenslustige en vreugdevolle werken uit de Duitse barok.
Volgens het Guiness Book of Records is Georg Philipp Telemann de productiefste componist ooit, met meer dan 3000 werken op zijn naam. Zo’n 200 van die composities zijn cantates die voor Kerstmis geschreven. Daarvan is Uns ist ein Kind geboren (er is een kind voor ons geboren) misschien wel een van de mooiste. Het is geschreven in 1716 of 1717, als Telemann stedelijk muziekdirecteur van Frankfürt is en voor verschillende kerken in de stad de muziek voor de zondagsdiensten schrijft. Voor de muziek uit deze cantate, in het bijzonder het eerste duet, heeft Telemann zich waarschijnlijk laten inspireren door de volksmuziek uit het huidige Polen en Tsjechië.
Bach schrijft de cantate Christen, ätzet diesen Tag (christen, noteer deze dag) in 1714 of 1715 voor de Adventsperiode en voert deze ook in Leipzig uit op de Eerste Kerstdag in 1723. Het is mogelijk geschreven als verjaardagscadeau voor prins Johann Ernst, de zoon van zijn werkgever, die ziek was teruggekeerd van een reis naar Utrecht en Amsterdam en in 1715 zou overlijden. Bach pakt flink uit, waardoor deze cantate een grotere bezetting kent dan bij hem gebruikelijk. De tekst behandelt de vreugde en hoop die de geboorte van Jezus oproepen en de angst en het leed die overwonnen wordt. In de structuur van de compositie heeft Bach dit ook verwerkt: de cantate is symmetrisch opgebouwd in zeven delen, waarvan de eerste drie en de laatste drie elkaar spiegelen. Het centrum wordt gevormd door een klein recitatief met daarin de tekst “So kehret sich nun heut das bange Leid” (zo is het angstige lijden vandaag omgedraaid). Na dit recitatief keert de muziek dus ook weer terug en Bach besluit zijn compositie met dezelfde jubelende trompetten waarmee hij ook opent. Centraal in de compositie is ook het woord Gnaden (genade), dat in meerdere delen terugkeert, onder meer in het openingskoor en in het slotkoor.
Het Magnificat is een van de eerste composities die Johann Sebastian Bach schrijft in de hoedanigheid van Thomaskantor, artistiek leider van de Thomaskirche in Leipzig. Het Magnificat is geschreven voor de Maria-visitatie van 1723, een christelijke feestdag waarop het bezoek van Maria aan haar zus Elisabeth – op dat moment zwanger van Johannes de Doper – wordt herdacht. Hetzelfde jaar voert Bach het uit tijdens Eerste Kerstdag en voert hij er nog vier Duitstalige delen aan toe. Er zijn in de muziekgeschiedenis heel wat Magnificats geschreven en Bach had ook makkelijk een bestaande compositie kunnen nemen, maar misschien wilde hij zich bewijzen in zijn nieuwe functie. Met succes, want Bachs Magnificat staat bekend als een van de hoogtepunten uit het genre.
De compositie is gebaseerd op een tekst uit het evangelie van Lucas, waarin Maria haar dank uitspreekt aan God voor haar zwangerschap. Net als Christen, ätzet diesen Tag kent ook het Magnificat een typische Bachiaanse symmetrie. Scharnierstuk is het zevende deel. De symmetrie komt in verschillende aspecten van de compositie terug, bijvoorbeeld in de toonsoort (deel 1, 7 en 12 delen dezelfde toonsoort, net als deel 2 en 11 en deel 3 en 10). Ook is de Bijbeltekst gelijkmatig over de delen verdeeld en zie je de symmetrie terug in de orkestratie tussen de verschillende delen.
Hoewel het Magnificat een grote lofzang op God is, is het niet alleen maar vrolijke muziek. Als Maria bezingt dat alle generaties haar nu gelukkig zullen prijzen, buitelen de melodieën zich over elkaar heen, alsof het Maria ook begint te duizelen. Midden in de compositie wordt de luisteraar nog gewaarschuwd tegen hoogmoed en wordt de muziek meer ingetogen. In het achtste deel wordt bezongen hoe de machthebbers van de aarde van de troon kan stoten en hoor je een haastige dalende zanglijn, alsof een koninkrijk wordt afgebroken. Maar natuurlijk keert uiteindelijk de vreugde terug. Na elf delen die op de Bijbel zijn gebaseerd, sluit Bach af met een gebruikelijke afsluiting voor een gebed: “Sicut erat in principio, et nunc, et semper et in saecula saeculorum. Amen.” (Zoals het was in den beginne, en nu en altijd, en in de eeuwen der eeuwen. Amen.").
over de musici
Vox Luminis
Het Belgische barokensemble Vox Luminis is een internationaal gerenommeerd ensemble dat in 2004 is opgericht door fluitist, zanger en dirigent Lionel Meurier. Het ensemble specialiseert zich in het Engelse, Italiaanse en Duitse repertoire uit de 17de en vroege 18de eeuw. Een groot deel van het repertoire bestaat uit het werk van Johann Sebastian Bach. Naast veel optredens hebben ze inmiddels een flinke discografie opgebouwd. Ter ere van hun 20-jarige bestaan heeft het ensemble vorig jaar een verzamelbox uitgebracht met daarop meer dan 20 uur aan muziekopnames. Vox Luminis is tevens het huisensemble van het Concertgebouw Brugge.
